Salvatore Fabio Nicolosi
Riassunto – Status giuridico degli scudi umani volontari ed esigenze di tutela nel diritto internazionale umanitario
L’articolo analizza uno degli aspetti più incresciosi dei conflitti armati contemporanei, suscettibile di conoscere ulteriori sviluppi (come ad esempio dimostrato dalla recente crisi libica). Si tratta della tattica degli “scudi umani volontari”, ossia l’eventualità che, in una situazione di conflitto armato, parte della popolazione civile si posizioni fisicamente a difesa di un bene civile o anche di un obiettivo militare. Per quanto la prassi presenti molti casi di utilizzo intenzionale di scudi umani come ostaggi, allo scopo di scoraggiare un attacco contro un determinato obiettivo, la problematica degli scudi umani volontari sottende ad una questione normativa non del tutto definita e, pertanto, costituisce un’ineludibile sfida per lo sviluppo del diritto internazionale umanitario odierno.
Dopo aver inquadrato il fenomeno nel diritto internazionale umanitario, il presente articolo, alla luce di alcuni casi della prassi, rapportabili principalmente al recente conflitto in Libia e alla situazione in Palestina, intende contribuire alla definizione dello status giuridico degli scudi umani volontari e valutare le esigenze di protezione associate a tale condotta.
Summary – Legal status of voluntary human shields and their need for protection under international humanitarian law
This article aims at investigating one of the most contentious aspects of contemporary armed conflicts, namely voluntary human shields that, following the recent crisis in Libya, will in all likelihood resurface in future conflicts. This phenomenon consists in positioning part of the civilian population in or in close proximity to a military target during an armed conflict with a view to trying to render it immune from attack. Although this practice counts a number of cases of intentional use of human shields as hostages, in order to deter an attack against a specific target, the question of voluntary human shields represents an unresolved issue and, thus, an unavoidable challenge to the development of international humanitarian law.
After a theoretical outline of the phenomenon of voluntary human shields in international humanitarian law, this article, focusing on some specific case studies mainly from the recent conflict in Libya and the situation in Palestine, intends to contribute to the definition of an adequate legal status for voluntary human shields and consider possible (legal) grounds of protection.
Résumé – Le statut juridique des boucliers humains volontaires et leur protection dans le droit international humanitaire
Cet article vise à étudier un des aspects les plus controversés des conflits armés contemporains, notamment les boucliers humains volontaires, qui, à la suite de la récente crise en Libye, est susceptible de connaitre de nouveaux développements. Ce phénomène consiste à placer, dans une situation de conflit armé, une partie de la population civile dans ou dans la proximité immédiate d’une cible militaire pour tenter de l’immuniser contre une attaque. Bien que cette pratique compte un certain nombre de cas d’utilisation intentionnelle des boucliers humains en tant qu’otages afin de dissuader une attaque contre une cible spécifique, la question des boucliers humains volontaires représente un problème pas encore résolu, et, par conséquent, un défi incontournable pour le développement du droit international humanitaire.
Après un aperçu théorique du phénomène des boucliers humains volontaires au sein du droit international humanitaire, cet article, en s’axant de quelques cas spécifiques, principalement du récent conflit en Libye et la situation en Palestine, entend contribuer à la définition d’un statut juridique adéquat pour les boucliers humains volontaires et d’envisager d’éventuels instances de protection.
Samenvatting – De juridische status van vrijwillige menselijke schilden en hun behoefte aan bescherming onder internationaal humanitair recht
Dit artikel is gericht op het onderzoeken van één van de meest controversiële aspecten van hedendaagse gewapende conflicten, namelijk vrijwillige menselijke schilden welke, volgens de recente crisis in Libië, naar alle waarschijnlijkheid opnieuw zullen opduiken in toekomstige conflicten. Dit fenomeen bestaat uit het positioneren van een deel van de burgerbevolking in of in dichtbij een militair doel tijdens een gewapend conflict met als objectief een aanval op het doel af te weren. Alhoewel deze praktijk een aantal zaken kent van opzettelijk gebruik van onvrijwillige menselijke schilden, om een aanval op een specifiek doel te ontmoedigen, rijst de vraag of vrijwillige menselijke schilden een onopgeloste issue presenteren en dus een onvermijdelijke uitdaging vormen voor de ontwikkeling van internationaal humanitair recht.
Na een theoretisch overzicht van het fenomeen van vrijwillige menselijke schilden in internationaal humanitair recht, wil dit artikel, zich richtend op een aantal specifieke case studies hoofdzakelijk afkomstig uit het recente conflict in Libië en de situatie in Palestina, bijdragen aan de definitie van een adequate juridische status voor vrijwillige menselijke schilden en overweegt het mogelijke (juridische) gronden van bescherming.
Zusammenfassung – Der rechtliche Status von freiwilligen menschlichen Schutzschilden und ihr Schutz im humanitären Völkerrecht
Der vorliegende Beitrag untersucht einen der umstrittensten Aspekte der bewaffneten Konflikte der Gegenwart, nämlich das Phänomen der freiwilligen menschlichen Schutzschilde. Dieses wird aller Wahrscheinlichkeit nach – wie durch die jüngste Krise in Libyen gezeigt – auch in zukünftigen Konflikten auftauchen. Das genannte Phänomen besteht darin, dass ein Teil der Zivilbevölkerung während eines bewaffneten Konflikts unmittelbar in oder in der Nähe eines militärischen Ziels positioniert wird, um dieses vor einem Angriff zu schützen. Während es in der Vergangenheit einige Fälle zum Gebrauch von menschlichen Schutzschilden infolge einer Geiselnahme zum Zwecke der Abschreckung von einer Attacke gegen eine spezifisches Ziel gab, handelt es sich bei der Konstellation der freiwilligen menschlichen Schutzschilde um eine noch ungelöste Frage, die eine unvermeidliche Herausforderung für die Entwicklung des humanitären Völkerrechts darstellt.
Nach einem Überblick über die einschlägigen theoretischen Aspekte versucht der vorliegende Aufsatz, der besonderes Augenmerk auf bestimmte Fallkonstellationen des jüngsten Konflikts in Libyen und auf die Situation in Palästina legt, einen Beitrag zur Herausarbeitung eines angemessenen rechtlichen Status für freiwillige menschliche Schutzschilde sowie der möglichen Rechtsgründe für ihren Schutz zu leisten.
Resumen – Estatuto jurídico de los escudos humanos voluntarios y la necesidad de contar con protección en el Derecho Internacional Humanitario
El presente artículo tiene por objeto examinar uno de los aspectos más polémicos de los conflictos armados contemporáneos, particularmente los escudos humanos voluntarios que, tras la reciente crisis en Libia, volverán probablemente a reaparecer en los conflictos venideros. El fenómeno consiste en colocar a parte de la población civil dentro o en las proximidades de un objetivo militar durante un conflicto armado en aras a garantizar su inmunidad frente a todo ataque. Aunque esta práctica incluye numerosos supuestos de uso intencional de escudos humanos como rehenes, con la finalidad de disuadir cualquier ataque contra un objetivo determinado, la cuestión de los escudos humanos voluntarios representa una cuestión irresuelta y, por consiguiente, un reto inevitable para el desarrollo del Derecho Internacional Humanitario.
Tras una descripción teórica del fenómeno de los escudos humanos en el Derecho Internacional Humanitario, este artículo, centrando la atención en el estudio de casos específicos que se han producido en el reciente conflicto de Libia y en la situación de Palestina, pretende contribuir a la definición de un estatuto jurídico para los escudos humanos voluntarios y al razonamiento (jurídico) que sirva para fundamentar su protección.
|
